به نقل از «ایسنا»

«اَرگ محمدآباد جرقویه»؛ اثر تاریخی ماندگار

تاریخ انتشار: ۲۸ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۰۴۷۲۵۲

ایسنا/اصفهان رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان جرقویه گفت: ارگ تاریخی محمدآباد یک اثر ارزشمند تاریخی دوره صفوی با وسعت ۹ هزار مترمربع است که در برابر هجوم افغان به اصفهان فتح نمی‌شود.

مهدی میرحاج در گفت‌وگو با ایسنا درباره ارگ تاریخی محمدآباد جرقویه، اظهار کرد: این بنای عظیم با وسعتی در حدود ۹ هزار مترمربع در قسمت شمال بافت قدیم شهر واقع شده که امروز به دلیل پیشرفت شهر در قسمت شمال، اکنون در مرکز شهر قرار گرفته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ارگ محمدآباد در زمان پادشاهی شاه‌عباس دوم صفوی به دستور میرزا رفیع الدین محمد خلیفه سلطان فرزند میر علاءالدین حسین یکی از وزرای شاه صفوی حدود سال‌های ۱۰۲۵ تا ۱۰۵۵ هجری قمری ساخته شد.

وی افزود: در بازدید دکتر جعفری زند، باستان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران در نوروز ۱۴۰۰ از این بنا بقایای یک آب انبار مربوط به اوایل دوره صفوی ولوله‌های سفالی انتقال آب مربوط به دوره آل‌بویه مشاهده شد. این بنا که در حال حاضر نیز پابرجاست دارای ۸ برج دیده‌بانی با ارتفاع تقریبی ۱۲ متر و برج و باروی به ارتفاع ۱۰ متر است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان جرقویه، گفت: داخل قلعه شامل یک اسطبل مرکزی، ۵ خانه بزرگ که نمای داخلی هر یک از خانه‌ها شامل اتاق‌های پنج دری، سه دری و یک اتاق اُرسی بزرگ، حوض سنگی و سنگاب و باغچه‌های بزرگ است. علاوه بر اسطبل و خانه‌های بزرگ در قسمت جنوبی قلعه محوطه‌ای به نام جلوخان وجود دارد که دارای یک ساختمان دوطبقه بوده که طبقه همکف شامل چهار اتاق سه‌دری در طرفین و راه پله‌ای که به قسمت بالایی متصل می‌شود، در طبقه دوم دو اتاق سه‌دری در طرفین و یک ایوان شاه نشین در وسط که دارای نقاشی‌ها و گچبری است دیده می‌شود.

میرحاج تصریح کرد: یکی از خانه‌های داخل قلعه معروف به خانه سرهنگ است که در حال حاضر به تنها موزه مردم شناسی شرق اصفهان تبدیل شده است. قلعه شامل دو درِ ورودی اصلی در شمال و جنوب است که درِ جنوبی به دلیل باز شدن به طرف بافت قدیمی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

وی ادامه داد: حدفاصل درِ شمالی و جنوبی راهرویی است که در گذشته مسقف بوده و راهروهایی عمود بر این راهرو دسترسی به خانه‌های داخل قلعه را میسر می‌ساخته است. در ابتدای ورود به قلعه از درِ جنوبی اتاق‌هایی دیده می‌شود که محل سکونت کارگران و نگهبانان قلعه بوده است. در بالای پشت‌بام و در ارتفاعی نزدیک به ۱.۵ متر پایین‌تر از کنگره‌های حصار راهرویی جهت رفت و آمد نگهبانان دورتادور قلعه ساخته شده که جهت حفاظت از بنا مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان جرقویه با بیان اینکه سوراخ‌هایی به طرف پایین بر روی دیوار و برج‌ها معروف به تیرکش تعبیه شده که به محض نزدیک شدن مهاجمان به قلعه، دشمن مورد هدف قرار می‌گرفته است، گفت: در سال ۱۱۳۵ هجری قمری که اصفهان پایتخت صفویه به دست افغان‌ها افتاد ۷ سال ویرانی‌ها و کشتارهای زیادی در ایران به راه انداختند و در سال ۱۱۴۲ هجری قمری لشکریان افغان به فرماندهی اشرف افغان از اصفهان گریخته و از راه دامنه‌های شمالی کوه کلاه قاضی وارد منطقه جرقویه شدند.

میرحاج افزود: محمدآباد به دلیل دارا بودن دژ استوار و تفنگداران زیاد جلو هجوم افغان‌ها را گرفته ناچار آنها به طرف روستاهای آذرخواران – نیک‌آباد و روستاهای جنوب شرقی جرقویه متمایل شدند که در نتیجه آن بسیاری از مردم کشته و آبادی‌ها ویران شد و تا سال ۱۳۷۰ در اطراف قلعه خندقی به عمق تقریبی سه متر وجود داشته که در مواقع ناامنی از آب پر می‌شده تا سدی در مقابل یاغیان و غارتگران باشد.

وی اظهار کرد: از بقایای این خندق اکنون در ضلع شرقی عمارت باغ میر دیده می‌شود که دلیل آن قدمت بیشتر قلعه نسبت به این عمارت است. از قلعه به هنگام جنگ‌ها و نابسامانی اوضاع کشور استفاده می‌شده و مردم تا زمانی که بیم حمله دشمن وجود داشته در درون دژ می‌ماندند و معمولاً در درون آن آذوقه زندگی برای چندین ماه موجود بود .

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان جرقویه گفت: تا حدود ۲۰ سال قبل بقایای یک حمام قدیمی در بیرون قلعه وجود داشته که مسیر دسترسی آن یک راهرو زیرزمینی بوده است. در ارگ تاریخی محمدآباد تا کنون فیلم‌ها و سریال‌های زیادی تهیه شده که یکی از معروف‌ترین آنها سریال صنوبر مربوط به دوران کودکی امام خمینی(ره) بود که در سال ۱۳۸۰ ساخته شد. یکی از خانه‌های داخل قلعه معروف به خانه سرهنگ از سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۳۹۳ توسط اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان و مشارکت شهرداری محمدآباد بازسازی و تعمیر شد و اکنون به عنوان تنها موزه مردم‌شناسی شرق اصفهان فعال است.

میرحاج با بیان اینکه این ارگ تاریخی به شماره ۱۴۲۲۱ در ۹ بهمن ۱۳۸۴در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، گفت: نزدیک به ۸۰ درصد این بنای عظیم توسط شهرداری و بخش خصوصی مرمت شده و اغلب خانه‌های داخل آن به عنوان اقامتگاه بوم گردی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تا قبل از شیوع بیماری کرونا گردشگران زیادی اعم از داخلی و بعضاً خارجی در طول سال از این مجموعه و آثار تاریخی شهر محمدآباد بازدید می‌کردند که تعداد آن تا حدود ۵۰ هزار نفر در سال هم بوده است ولی به دلیل شیوع کرونا این روند متوقف شد و در حال حاضر با راه‌اندازی مجدد موزه مردم‌شناسی حضور گردشگران رو به افزایش است.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی شهرستانها قلعه تاریخی ارگ تاریخی صفويه اصفهان اداره میراث فرهنگی رئیس اداره میراث فرهنگی خانه های داخل ارگ تاریخی داخل قلعه خانه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۰۴۷۲۵۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سرنوشت «تلخ» کارخانه‌ای که «موزه» نشد/«ریسباف» فقط «دست به دست» می‌شود!

خبرآنلاین اصفهان- فاطمه کازرونی: کارخانه تاریخی «ریسباف» حدود ۱۰ سال است که میان نهادهای مختلف دست به دست می شود، هر بار خبر از واگذاری این کارخانه به یک ارگان برای تبدیل شدن به موزه به گوش می رسد و خبر در خبرگزاری‌ها تا سال بعد منجمد می شود؛ با این رویه سالهاست فقط خبر تبدیل این کارخانه را به موزه می شنویم، ساختمان کارخانه هر روز فرسوده تر می‌شود؛ اطراف آن ساختمانهای تجاری بالا می‌رود و هر کلنگِ بر زمین، زخمه‌ای بر دل این کارخانه کهنه می شود که همچون خرابه ای اما هنوز پابرجاست.

تاریخ پر فراز و نشیب کارخانه ریسباف

نخستین باری که برای تهیه گزارش درارتباط با کارخانه ریسباف، تا این بنای تاریخی، پیاده راه پیمودم را به خوبی به یاد می آورم؛ ظهر یک روز گرم تابستان بود و من فاصله خانه تا این کارخانه تاریخی را زیرسایه سار درختان چناری که تنه آنها ترمیم شده اما هرگز تبر بر پیکر آنها رد نابودی بر جای نگذاشته بود گام برمی داشتم اما امروز که در «هفته فرهنگی اصفهان» تا کنار این کارخانه از خیابانهای «نصف جهان» گذر می‌کنم، چشمانم چیزی از «فرهنگ و تاریخ» نمی‌بیند به جز جای خالی بیش از ۳۰۰ درخت در منطقه یک اصفهان که به عنوان میراث «شیخ بهایی» دیگر اثری از آنها موجود نیست و خستگی تمام ناشدنی که از تن کارخانه تاریخی ریسباف در زیباترین و قدیمی ترین خیابان جهان،‌ شره می‌کند!

سال ۹۳ بود که طی مراسمی که با دعوت معدودی از خبرنگاران برای بازدید از این کارخانه‌ی در تملک بانک ملی برگزار شد، از «ریسباف» خسته عیادت کردیم و مسئولان از استاندار و شهردار وقت اصفهان تا رئیس و غیره سخن‌ها از پروژه پرافتخار تبدیل این کارخانه به موزه گفتند، ما دیدیم، شنیدیم، نوشتیم و امیدوارانه منتظر ماندیم تا سال ۹۶، یعنی سالی که نام کارخانه ریسباف اصلا از دهن مسئولان در سخنرانی های مختلف نمی افتاد، آن سالها گویی انتظار اصلا سخت نبود و شور ابتدای جوانی رویای موزه دار شدن اصفهان را این همه دور از دسترس نمی پنداشت.

زنجیره ای تمام نشدنی از ادعای دلسوزی برای ریسباف

۱۱ اردیبهشت ماه سال ۹۶ که رسید ابوالفضل قربانی عضو شورای اسلامی شهر اصفهان پس از مدتها بار دیگر سخن از «ریسباف» به زبان آورد و در ارتباط با حوزه تفکیک زمین‌های مربوط به پشم ریس، ریسباف و شهرضای جدید به عنوان مرغوب‌ترین زمین‌های شهر اصفهان صحبت کرد و تذکر داد که باید مشخص شود این زمین‌های در تصدی چگونه و به چه کسانی واگذار شده است.

وی تصریح کرد: ضروری است که مشخص شود که شایعاتی که این روزها در خصوص واگذاری تعدادی از پلاک‌های این زمین‌های تفکیک شده به برخی از شهرداران مناطق و مسئولان صحت دارد یا خیر.

۲۳ آذرماه همان سال، قدرت الله نوروزی شهردار اصفهان در هفتمین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار و عمران شهری خواستار واگذاری این کارخانه به شهرداری شد و عنوان کرد: در صورت واگذاری این مکان به شهرداری می توان طرح های خدماتی برای استفاده از فضای موجود در آن را اجرایی کرد.

وی افزود: فضاهایی مانند کارخانه ریسباف اصفهان ظرفیت به کارگیری برای همه اقشار از شهروندان تا دوستداران هنر و میراث فرهنگی را دارد.

خرید کارخانه تاریخی ریسباف اصفهان به قیمت ۲۰۷ میلیارد تومان

نکته جالب اینکه ۲۸ آذرماه همان سال به فاصله یک هفته از صحبتهای شهردار اصفهان، سرپرست شرکت عمران و بهسازی شهری ایران از خریداری کارخانه تاریخی ریسباف اصفهان به قیمت ۲۰۷ میلیارد تومان آن هم به عنوان بنای غیر تاریخی خبر داد!

هوشنگ عشایری در ادعایی عجیب عنوان کرد که ریسباف اصلا کارخانه تاریخی نیست! و تملک این کارخانه قدیمی با موضوع احیای بافت تاریخی متفاوت است و آن را در راستای اجرای یکی دیگر از وظایف شرکت عمران و بهسازی مبنی بر «اصلاح نقاط ناهمگون شهری» و با هدف تغییر جریان مدیریت شهری خریداری کرده اند چرا که ریسباف بنای تاریخی نیست!

ریسباف به جای موزه، کاربری کارخانه نوآوری گرفت!

خرید این کارخانه توسط شرکت عمران و بهسازی شهری ایران نیز پایان این ماجرا نبود و سال ۹۸، اتفاق عجیب دیگری افتاد، کارخانه ای که سالها توسط استانداران مختلف اصفهان کاربری‌ها مختلف برای آن ذکر شده بود، در نهایت به دلیل عدم توافق مناسب با بخش خصوصی و به دلیل واقع شدن در یکی از تجاری‌ترین نقاط اصفهان سالهاست خاک بی تدبیری می‌خورد به جای کاربری موزه نام کارخانه نوآوری گرفت.

سیدحسن قاضی عسگر سرپرست هماهنگی امور اقتصادی استانداری اصفهان، بهمن ماه سال ۹۸ این خبر را عنوان کرد و گفت: پس از سالها بحث بر سر احیای کارخانه ریسباف، در نهایت تصمیمات لازم برای احیا این کارخانه به عنوان کارخانه نوآوری اتخاذ شد.

وی ادامه داد: توجه به اینکه «ریسباف» یکی از بقایای باقیمانده از صنعت نساجی اصفهان است تصمیم گرفتیم این کارخانه را به مرکز نوآوری در شهر تبدیل کنیم تا به رشد کارآفرینی و صنایع خلاق کمک شود.

و اما.....

«ریسباف» و زمانی که در تقویم مسئولان جایگاهی ندارد

بازهم عقربه های ساعت از سال ۹۸ چرخیدند و زمانی دراز گذشت، زمانی که انگار در تقویم برخی مسئولان هیچ معنایی ندارد، میراث فرهنگی اصفهان چندین مسئول عوض کرد، استانداران و شهرداران اصفهان تغییر کردند و فرجی حاصل نشد، سال ۱۴۰۰ یک بار دیگر دوستداران اصفهان و دغدغه‌مندان طی نامه‌ای به وزیر میراث فرهنگی کشور و استاندار اصفهان خواستار حفظ و احیای ساختمان تاریخی ریسباف اصفهان شدند و این سرنوشت عجیب همچنان ادامه داشت!!

گویی قصه ریسباف ادامه داشته و دارد؛ داستان تکراری واگذاری کارخانه از سال ۱۴۰۰ تاکنون نیز تغییر اساسی را تجربه نکرد تا اینکه خردادماه سال ۱۴۰۲ یک تیتر تکراری از نور صالحی رئیس شورای شهر اصفهان، دوباره به یادمان آورد که «کارخانه ریسباف همچنان بلاتکلیف است»!

جالب اینکه با چند روز فاصله از آخرین یادآوری رئیس شورای شهر یعنی ۲۵ خردادماه ۱۴۰۲، رضا مرتضوی استاندار اصفهان باز هم خبر از واگذاری مجدد این کارخانه به وزارت میرث فرهنگی برای احداث موزه ملی اصفهان داد و گفت: موضوع تبدیل کارخانه ریسباف به موزه اصفهان در کمیسیون حقوقی و قضائی هیئت دولت مطرح و مورد پیگیری قرار گرفت و طبق این مصوبه حق بهره‌برداری زمین کارخانه، از وزارت اقتصاد به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی جهت احداث موزه بزرگ اصفهان واگذار شد.

انتظار به سر رسید؛ کارخانه دوباره به دست شهرداری رسید!

بدین ترتیب کارخانه آذرماه همان سال به میرث فرهنگی واگذار شد اما اکنون و پس از گذشت حدود یک سال از وعده استاندار اصفهان برای گشوده شدن درب این کارخانه به روی مردم و پس از تنها ۵ ماه از تحویل کارخانه به میراث فرهنگی بار دیگر خبر رسیده که مالکیت ریسباف به شهرداری اصفهان رسیده است، خبری که استاندار اصفهان در نخستین نشست خبری سال جدید با خبرنگاران مطرح کرد.

قرار است با توجه به توافق بعمل‌آمده میان معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری، شهرداری اصفهان و اداره کل میراث فرهنگی، از فروردین‌ امسال، این مجموعه تاریخی و صنعتی بزرگ اصفهان پس از برآوردهای اولیه و تهیه شرح خدمات، برای انجام عملیات نجات بخشی و ایجاد نمایشگاه فرهنگی و گردشگری در آن در اختیار شهرداری قرار گیرد تا به موزه تبدیل شود!

شاید طبیعی است کارخانه ریسباف اصفهان در یکی از گران ترین مناطق اصفهان قرار دارد، چنین سرنوشت عجیبی داشته باشد، فراموش نمی کنیم که حتی در برهه هایی از زمان بخش هایی از این کارخانه به عمد تخریب می شد، فرقی نمی کند کارخانه باشد، بنای تاریخی و قدیمی یا سینما، دراین دنیای پربلای پرمنفعت سودجویی برخی آدمها تمامی ندارد.

همان طور که سالیان پیش یکی از اعضای شورای شهر اصفهان بیان کرد که در راه مدرنیته شهری باید بلندنظر بوده و از «عالی قاپو» و «چهلستون» نیز بگذریم، مدرنیته ای ظاهری که در حقیقت منفعت طلبی برخی افرادی است که سالها شاهد تلاش آنها برای ورود به نهادهای شهری به نفع خود و تغییر قوانین، مانند بلندمرتبه سازی های غیرقانونی در اصفهان بودیم؛ درست همانند بلایی که بر سر «سینما ایران» نیز آمد و به جرم قرار داشتن در بهترین منطقه اصفهان یعنی چهارباغ عباسی و باتوجه به وسعت بنا قبل از تعیین تکلیف به شکل شبانه تخریب شد!

روزشمار تاریخی، بار دیگر از سال ۱۴۰۳

حالا این ماییم و بار دیگر شهادت روزگار و این قلم که خواهد نوشت آیا شهرداری و علی قاسم زاده شهردار اصفهان می تواند سرنوشت این کارخانه را تغییر دهد؟! «ریسبافی» که تنها کارخانه باقی‌مانده از مجموع ۹ کارخانه تاریخی پارچه‌بافی در اصفهان است و در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۰۱۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، از امروز بار دیگر در انتظار وعده های تکراری مسئولان عمر می گذارند.

و این «نصف جهانی» است که پس از گذشت ۱۰ سال از سال ۹۳ و با وجود این همه آثار تاریخی و عتیقه که برخی در انبارهای موزه‌داران و یا در زیر باران و آفتاب از میان می رود، هنوز که هنوز است «موزه ملی» ندارد! شاید این بار با پیگیری استاندار اصفهان درسال ۱۴۰۳ و قول جدی وی به مردم، گره از سرنوشت یکی از کهن ترین پروژه‌های برزمین مانده اصفهان باز شود و ریسباف اصفهان نیز بتواند هوای بهاری این روزهای نصف جهان را بدون دغدغه نفس بکشد.

توضیح: عکسهای درون گزارش مربوط به وضعیت کارخانه در سال های مختلف است.

46

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1903136